Het bieretiket

Als jij straks bieren opneemt op je bierkaart, is het goed om te weten wat je wilt communiceren met je gast. Het kan helpen om de informatie op het etiket te snappen. Een goed begin is natuurlijk het bieralfabet. Je komt al een heel eind als je het verschil weet tussen een pilsner en bijvoorbeeld een witbier. Daar begint het eigenlijk mee. Maar moderne brouwers zijn niet zo van die regeltjes en kleuren ze graag buiten de lijntjes. Dan is een witbier ineens geen witbier meer, maar eerder zwartwit. Maar dan is er nog steeds een aantal handvatten om te kunnen voorspellen hoe een bier zal smaken en of het een goede suggestie voor jouw gast zou kunnen zijn.

IBU of EBU

De eerste staat voor International Bitterness Units en de tweede voor European Bitterness Units. Voor het gemak en even lekker kort door de bocht stellen we die hier gelijk aan elkaar. In werkelijkheid zijn er kleine verschillen. IBU is een poging om de bitterheid van het bier te objectiveren door er een getal op te plakken. Het aantal IBU in een bier wordt over het algemeen bepaald aan de hand van een rekenprogramma. Aan de hand van verschillende gegevens zoals de kooktijd van het wort, de gebruikte hop en de dichtheid van het brouwsel wordt er een waarde aangehangen. Er zijn ook diverse formules om dit eigenhandig te berekenen. Doordat er verschillende manieren zijn, kan het aantal IBU in een bier ook nog wel eens verschillen. Het eigenlijke gehalte kan nog wel eens lager uitvallen dan op het etiket vermeld staat, zelfs wanneer dit door laboratoria gedaan is.

Nog belangrijker, er zijn nog andere factoren die de bitterheid mede bepalen, zoals kruiden en andere mogelijke ingrediënten. In de praktijk zul je een bier dus altijd moeten proeven en bovendien is het proeven subjectief. Dit gezegd hebbende hier een indicatieve verdeling:

EBC

EBC is een maat voor de kleur van mout en bier en is een afkorting van European Brewery Convention (een organisatie van grote brouwerijen in Europa). In de volgende tabel zie je hoe de maatverdelingen zich laten omschrijven van bleek tot zwart.

Blond bier – lichte mout, smaakt licht zoet. Zoals mariakaakjes of stokbrood
Amber bier – karamelmout, smaakt ook naar karamel of gebrande suiker
Zwart bier – geroosterde mout, smaakt naar koffie, chocolade of leer

Bij een donker bier is aan de kleur van het schuim te zien of de donkere kleur van de mout komt of van toegevoegde bruine suiker. Is de schuimlaag wit, dan heeft suiker de kleur van het bier bepaald. Is het schuim crèmekleurig, dan komt de kleur van geroosterd graan.

Alcoholpercentage

Het alcoholgehalte wordt weergegeven in procenten per volume-eenheid. Lijkt een beetje een open deur, maar geeft natuurlijk ook een goed idee over wat voor bier we in de kuip hebben. Bovendien kan voor sommige mensen het verschil tussen 0,0 en 0,5% heel belangrijk zijn.

Imperial vs Session 

Deze twee begrippen worden als toevoeging op een bierstijl gegeven (imperial stout, session IPA) en zijn vooral bedoeld om een ‘afwijkend’ alcoholpercentage aan te geven: een Imperial heeft een hoger en een Session een lager percentage dan gebruikelijk is voor het betreffende biertype.

Dryhopped

Dryhopped wil zeggen dat er extra hop later in het brouwproces wordt toegevoegd voor een extra kick. Voor de smaak zegt dit eigenlijk pas iets als je weet met welke hopsoort dit is gebeurd, maar in ieder geval zou dit in combinatie met IBU wel iets kunnen zeggen.

Barrel Aged

Barrel Aged (soms alleen als afkorting BA) wil zeggen dat het bier gelagerd/gerijpt is op eikenhouten vaten waar al een andere drank in gezeten heeft, bijvoorbeeld whisky, port of cognac. Hoe langer het bier gelagerd is, hoe meer smaaktonen uit die andere drank in het bier terechtkomen.

Ook jouw bierkaart online?

Wil jij ook een mooie interactieve bierkaart voor jouw café? Bekijk hier de demo →

En wat heeft Plato er mee te maken?

Nou, dat zit zo. Het aantal procenten droge, opgeloste stoffen (grotendeels suikers) in het wort wordt het stamwortgehalte genoemd. In de Europese Unie wordt het stamwortgehalte met het oog op de accijnsheffing thans verplicht in graden Plato uitgedrukt. Ter illustratie: Pils is 12 °P.

De maat werd ontwikkeld door de Oostenrijkse wetenschapper Karl Balling in 1843 en later voor de Duitse Keizerlijke Commissie verbeterd door de Duitser Fritz Plato, van wie de naam afkomstig is.

Ook bij het uiteindelijke bier kan de Plato-schaal worden gebruikt, om te bepalen welke “body” er na vergisting in overblijft. De verhouding tussen het aantal graden Plato voor en na vergisting is de vergistingsgraad.

In Nederland zul je niet snel het aantal graden Plato op een etiket tegen komen. Bij ons wordt de Categorie indeling gebruikt. In het volgende tabelletje zie je hoe die categorieën zich verhouden tot de graden Plato: